વૉલીબૉલના નિયમો

વોલીબોલની રમતને સૌપ્રથમવાર 1964માં ઓલિમ્પિક ગેમ્સમાં સામેલ કરવામાં આવી હતી.

વોલીબોલની ઓળખ એ સારી ઉર્જા તેમજ શિસ્તની હાજરી છે. ઇન્ડોર વોલીબોલની વાત કરીએ તો, તેણે 1964માં ટોક્યોમાં ઓલિમ્પિક ગેમ્સમાં તેની શરૂઆત કરી હતી. ત્યારથી તે અટક્યું નથી.

વોલીબોલ બીચ પર પણ રમાય છે અને ઈન્ડોર પણ રમાય છે. બંને પદ્ધતિઓના પરિમાણો અલગ અલગ છે. સોવિયત યુનિયનના આવવાથી રમતમાં ફરક પડ્યો, હાલમાં બ્રાઝિલ અને ચીન આ રમતમાં શ્રેષ્ઠ સ્થાને છે.

આ રમત જ્યાં પ્રારંભિક વર્ષો

સોવિયત યુનિયનમાં પોતાનું વર્ચસ્વ જમાવી દીધું હતું, પછી ધીરે ધીરે હવે બ્રાઝિલ અને ચીને પણ આ રમતમાં પોતાની શક્તિ બધાની સામે દેખાડી દીધી છે. ઓલિમ્પિક ગેમ્સમાં વોલીબોલની સ્થિતિ તેમજ રમતના નિયમો અને ઈતિહાસ જાણવા આગળ વાંચો.

વોલીબોલના નિયમો

આંતરરાષ્ટ્રીય વોલીબોલ ફેડરેશન(એફઆઈવીબી)કી અને સે વોલીબોલના સરળ નિયમો નીચે મુજબ છે.

તેમાં એક સમયે બે ટીમો રમે છે અને દરેક ટીમમાં 6 ખેલાડીઓ તેમની ટીમનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. બંને ટીમો વચ્ચે નેટ ટાઈ છે. રમતની શરૂઆત પહેલાં સિક્કો ફેંકવામાં આવે છે અને જે જીતે છે તેને પ્રથમ સેવા આપવાનો અધિકાર છે.

સર્વનો અર્થ એ છે કે ખેલાડી બેઝલાઇનની પાછળથી બોલને બીજી ટીમના કેમ્પ (અડધા કોર્ટની આજુબાજુ) તરફ ફેંકે છે અને રમત આગળ વધે છે કારણ કે ટીમનો ખેલાડી માત્ર 3 વખત જ બોલને સ્પર્શ કરી શકે છે અને પછી તેણે પોતાના વિરોધીમાં બોલ ફેંકવો પડે છે. ‘ શિબિર. સામેથી સર્વ પિચ કરનાર ખેલાડી ચાર હાથ વડે તેના સાથી ખેલાડીઓને બોલ પાસ કરે છે અને તેને રમતની ભાષામાં ‘પાસ’ અથવા ‘બમ્પ સેટ’ કહેવામાં આવે છે. 

જે ખેલાડીને ‘પાસ’ મળે છે અથવા બીજા ખેલાડીને ‘સેટર’ કહેવામાં આવે છે અને બોલને શક્ય તેટલો નેટની નજીક લાવવાનો પ્રયાસ કરે છે જેથી ત્રીજો ખેલાડી તોડી શકે. પોઈન્ટ એકત્રિત કરવા માટે તેનો ઉપયોગ કરો. નોંધનીય છે કે કોઈપણ ખેલાડી જે સ્મેશ ફટકારે છે તેને ‘સ્પાઈક’ કહેવામાં આવે છે.

આ પછી, સામેની ટીમ તે સ્મેશને બ્લોક કરીને સમાન પ્રક્રિયાને અનુસરે છે. નેટમાં સામાન્ય રીતે સૌથી લાંબા અને સૌથી વધુ લવચીક ખેલાડીઓ હોય છે. રમત ત્યાં સુધી ચાલુ રહે છે જ્યાં સુધી કોઈ ફાઉલ ન કરે અથવા બોલ જમીન પર અથડાય, અને જો આવું થાય, તો સામેની ટીમને પોઈન્ટ મળે છે.

ALSO READ : ખો-ખો શું છે અને તેના નિયમો શું છે?

વોલીબોલમાં પોઈન્ટ કેવી રીતે મેળવવું

રમતમાં 5 સેટ હોય છે અને પ્રથમ 4 સેટ 25 પોઈન્ટના હોય છે. જો પ્રથમ બે સેટમાં સ્કોર 2-2 છે, તો પાંચમો સેટ 15 પોઈન્ટનો છે. દરેક રેલી તૂટી ગયા પછી એક પોઇન્ટ આપવામાં આવે છે અને જે ટીમ પોઇન્ટ મેળવે છે તે જ ટીમ દ્વારા સેવા આપવામાં આવે છે. જો ક્યારેય સ્કોર 24-24 અથવા 14-14 (પાંચમા સેટમાં) થી બરાબર થાય છે, તો ટીમને જીતવા માટે સતત બે પોઈન્ટની જરૂર છે.

વોલીબોલમાં પોઈન્ટ મેળવવાની સૌથી સામાન્ય રીત સ્પાઈક દ્વારા છે. 

આ બધામાં મોટાભાગે ટીમ પોઈન્ટ મેળવીને તેના કાફલાને આગળ વધારવાની રીત છે. આ ઉપરાંત, કેટલાક ફાઉલ પણ પોઈન્ટ એકત્રિત કરી શકે છે, જેમ કે સેવા આપતી વખતે લાઇનની ઉપર જઈને, જો કોઈ ખેલાડી બીજી વખત બોલને સ્પર્શ કરે છે અને તે દરમિયાન તે નેટને પણ સ્પર્શ કરે છે તો તેને પણ ફાઉલ ગણવામાં આવે છે.

 જો કોઈ પણ ટીમ બીજા કેમ્પમાં બોલ ફેંકવા માટે 3 થી વધુ વખત બોલને સ્પર્શ કરે છે, તો તેઓ પણ એક પોઈન્ટ ગુમાવે છે. બીજી તરફ, જો બોલ કોર્ટની બહાર અથડાય છે, તો તે પણ ફાઉલ છે.

વોલીબોલમાં ખેલાડીની સ્થિતિ

વોલીબોલ ટીમમાં 5 પોઝિશન્સ છે, સેન્ટર્સ, મિડલ બ્લોકર્સ, આઉટસાઇડ હિટર, વીકસાઇડ હિટર, લિબેરો. જેમાં કેન્દ્રોનું કામ સ્પાઇકર્સ માટે બોલ બનાવવાનું છે જેથી કરીને તેઓ સ્મેશ કરી શકે.

મિડલ બ્લોકર્સ પણ ડિફેન્સ સાથે આક્રમક રમત રમે છે. મિડલ બ્લોકર સ્પાઇકરમાંથી ઝડપી આવતા સ્મેશને રોકવા માટે જવાબદાર છે અને જો કોર્ટની વચ્ચે બોલ મળે તો હુમલો પણ કરે છે. આઉટસાઇડ હિટરને સાઇડ હિટર પણ કહેવામાં આવે છે. તેઓ ટીમના મુખ્ય હુમલાખોરો છે અને તેઓ કોર્ટની ડાબી બાજુએ રમે છે.

લિબેરો વોલીબોલના સૌથી રસપ્રદ ખેલાડીઓમાંનો એક છે. તેનો યુનિફોર્મ પણ અન્ય કરતા અલગ છે અને તે અવેજી તરીકે કામ કરે છે.લિબેરોને બ્લોક અને હુમલો કરવાની મંજૂરી નથી અને તે બોલ પાસ કરવા માટે કોર્ટ પર આવે છે. કાં તો તે ટીમના સભ્યોને બચાવમાં મદદ કરે છે અથવા તેમના માટે બોલ બનાવે છે.

વોલીબોલમાં સ્મેશ કેવી રીતે મારવો

સ્મેશને સૌથી શક્તિશાળી શોટ માનવામાં આવે છે અને આ શોટ સૌથી વધુ પોઈન્ટ એકત્રિત કરે છે. સ્પાઇક પોઝિશન પરનો ખેલાડી તેની ટીમ માટે પોઈન્ટ મેળવવા માટે તેનો ઉપયોગ કરે છે. સ્પાઇક મુખ્યત્વે બહારના હિટર અને વીકસાઇડ હિટર માટે આરક્ષિત છે, જો કે મિડલ બ્લોકર પણ તેમની ટીમની આક્રમકતાને વેગ આપવા માટે જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે સ્પાઇકની ભૂમિકા ભજવે છે.

સ્મેશ માટે સ્પાઇક માટે બોલને હવામાં ઉછાળીને સેન્ટર બનાવવું પડે છે. બોલ નેટની નજીક બનાવવામાં આવે છે અને પછી સ્પાઇકને તેના રનનું સંકલન કરવું પડે છે અને તેને બીજી ટીમના કોર્ટ પર મારવા માટે કૂદકો મારવો પડે છે. સેન્ટર બોલને જેટલો બહેતર બનાવે છે, સ્પાઇક પાસે તેટલો વધુ સમય હોય છે અને પોઈન્ટ મેળવવાનું તેટલું સરળ હોય છે.

વોલીબોલમાં સફળ થવા માટે જરૂરી ગુણો

અસરકારક સ્પાઇકની વિશેષતા અને તાકાત ટોપસ્પીન છે. આવી સ્થિતિમાં, હિટર બોલને હાથની વચ્ચેથી ફટકારવાનો પ્રયાસ કરે છે જેથી તે ગતિની સાથે દિશા પણ આપે. 

વૉલીબોલ કોર્ટનું કદ અને સાધનો

FIVB ના નિયમો અનુસાર, વોલીબોલ કોર્ટ 18 મીટર (59 ફૂટ) લાંબી અને 9 મીટર (29.5 ફૂટ) પહોળી હોવી જોઈએ. જાળીનો ઉપરનો ભાગ પુરુષો (પુરુષો) માટે 2.43 મીટર (7.97 ફૂટ) અને સ્ત્રીઓ માટે 2.24 મીટર (7.35 ફૂટ) ઊંચો છે. એટેકલાઈન જે આગળ અને પાછળની કોર્ટને વિભાજિત કરે છે તે નેટથી 3 મીટર (10 ફૂટ) દૂર છે.

FIVB-અધિકૃત વોલીબોલનું વજન 260–290 ગ્રામ (9.2–9.9 oz) અને 65-67 સેમી (25.5–26.5 ઇંચ) અને PSI 4.3–4.6 છે.